Çocuklarda İshal ve Kusma

İshal Nedir?

İshal, dışkılama sayısının artması, niteliğinin değişmesi, daha sulu ve akışkan hal almasıdır. İnce bağırsak kaynaklı ishallerde dışkının miktarı ve sıvı içeriği fazla iken, kalın bağırsak kaynaklı ishallerde sıvı miktarı daha azdır. Çocuklarda ishale genellikle kusma eşlik eder.     

 

İshale eşlik eden şikayetler nelerdir?

İshale sıklıkla eşlik eden diğer bulgular: bulantı, kusma yanı sıra karın ağrısı, ateş yüksekliği, iştahsızlık, halsizliktir.  Kalın bağırsak hastalığıyla giden ishallerde dışkı iltihaplı, sümüksü ve kanlı olabilir. Bu tabloya dizanteri denir. Özellikle bebeklerde emmede, hareketlerde azalma, sürekli uyuklama hali görülebilir.

 

İshal kusma neden kaynaklanır?

İshal çoğunlukla 0-5 yaş grubundaki çocuklarda rastlanan ve genellikle enfeksiyona bağlı bir hastalık bulgusudur. İshal ve kusması olan çocukta enfeksiyona yol açan bakteri, parazit veya virüse bağlı olarak mide ve bağırsakların iç yüzeyini döşeyen mukozada iltihap vardır. Özellikle virüs kaynaklı olan ishaller kendi kendine düzelir.

İshal, neden olan etken ile bulaşmış yiyeceklerin yenmesi, suyun içilmesi veya kirli ellerin ağza götürülmesi ile bulaşır. 

 

Akut, persistan, Kronik ishal nedir?

Akut gastroenterit: 14 günden kısa sürer. Genellikle bir virüs, bakteri, parazitler tarafından oluşturulur. Virüslere bağlı ishal ani başlangıçlı, kramp şeklinde karın ağrısının ve iştahsızlığın eşlik ettiği tablo ile karşımıza çıkar. İshal ile birlikte kusma ve hafif ateş görülür. Bu tür ishaller 3-6 gün içinde kendiliğinden düzelirler.
 

Persistan ishal: 14 günden fazla sürer.
 

Kronik İshal: Ortalama bir aydan daha fazla sürer.

 

İshal tedavisi nasıl yapılır?

İshal tedavisinde ana amaç sıvı ve mineral kaybının yerine konmasıdır. Sıvı ve tuz kaybının fazla olmadığı ishallerde, ağızdan ishale bağlı gelişen sıvı ve tuz kaybı yerine konur. Bu vakaların hastaneye yatmasına, damar yolu açılmasına gerek yoktur.

Vücuttaki su kaybı belirtileri: dudak ve ağız kuruluğu, uykuya meyil, göz kürelerinde çöküş, nabızda hızlanma, idrar miktarında azalma şeklinde kendini gösterir. 

Tedavide sıvı yerine konarken, çocuğun diyetine de dikkat edilir. İshal geçinceye kadar çocuk yağsız ve posasız gıdalarla beslenir.

Ağızdan sıvı ve tuz kaybının yerine konamadığı ağır ishal vakalarında damardan sıvı ve elektrolit tedavisi için hastaneye yatış yapılır.
Anne sütü ishalden korur. Anne sütünün içinde bulunan maddeler, anne sütü ile beslenen bebekleri ishale yol açabilecek enfeksiyonlardan korur. Anne sütü ile beslenme durumunda ishal gelişirse, bebek anne sütüne devam etmeli hatta daha sık emzirilmelidir. 

Bebek mamayla besleniyorsa mama hazırlama suyu kaynatılmalı, biberon ve emzikler sterilize edilmelidir.

Özellikle küçük çocuklar ve bebeklerde ishal sırasında bakım çok önemlidir. Küçük çocuk ve bebekler sıvı ihtiyaçlarını kendileri yeterince karşılayamayacakları ve sıvı-elektrolit eksikliği hızla bilinç kaybına dönüşeceği için yakından izlenmeli ve beslenmelidir.

İshal için yoğurt, ayran, ızgara balık, iyi pişirilmiş et ve et ürünleri, patates, muz ve taze hazırlanmış meyve suları önerilir. İshal hızı yavaşlasa da öğünlerdeki besin miktarı arttırılmamalıdır. Bağırsak içinde besin emiliminde rol oynayan parmaksı çıkıntılar (villüsler) ishal ile dökülür. Bu yapıların yeniden toparlanması ve işlevsel hale gelebilmesi için 2 hafta kadar süre tanınmalı daha sonra eski beslenme sıklığı ve öğün miktarına dönülmelidir. Hekim önermedikçe ishal ve/veya kusma için ilaç kullanılmamalıdır.