Kabızlık

Kabızlık Nedir?

Kabızlık gaitanın katı, seyrek ve zorlukla dışkılamadır.  Çocuklarda iki günde bir ile bir günde iki dışkılama normal sayılmaktadır. Bazı bebekler günde birkaç kez dışkısını yaparken bazı bebekler 2-3 günde bir dışkısını yapar; bu durum normaldir. Çocuğun dışkısı sertse ve çocuk dışkılama sırasında zorlanıyor ve ağrı hissediyorsa gerçek bir kabızlıktan bahsedilebilir.

Kabızlık bebeklerde ağlama nöbetleri, huysuzluk ve uykusuzluğa yol açabilir. Ayrıca karın ağrısı, sinirlilik ve makat bölümünde çatlaklar görülebilir. İlk belirti bebek ya da çocuğun gaitasını yaparken zorlanması ve acı çekmesidir. Hatta dışkılama hastayı ağlatacak kadar ıstırap verici olabilir. Gaita aralıkları gitgide uzar. Bebeğin bezini değiştiren kişi gaitanın seyrekliğini ve giderek kıvamının arttığını fark eder.

Ancak gaitasını kendi başına yapacak yaştaki çocuklarda bu seyreklik gözden kaçırılabilir. En sık yanılgı gaitanın iyice katılaşmamış olmasıdır. Gaita kıvamındaki belirgin artışlar çocuğun gaitası iyice sert olmasa bile kabızlık lehine yorumlanmalıdır. Çocukta gaita yapmadığı dönemlerde karın ağrıları, hatta bazen kusma bile ortaya çıkabilir. Büyük çocuklarda gaitanın özellikle ilk kısmı kuru, sert ve iridir. Üzerinde çizgi şeklinde kan görülebilir veya küçük küçük sert parçalardan oluşabilir. Kan miktarı fazlaysa başka önemli bir nedeni olabileceği unutulmamalıdır.

 

Çocuklarda En Sık Görülen Belirtiler Şunlardır

✓Birkaç gün tuvalete çıkmama,
✓Tuvaletini yaparken zorlanma ve katı dışkı,
✓Ayak uçlarında durma ya da bağırsak hareketini tutmak için dans eder gibi görünmek,
✓Karın ağrısı ve şişlik,
✓Sızıntı nedeniyle kirlenmiş iç çamaşırı,
✓Enkomprezis: Makattaki taşlaşmış olan dışkının boşaltılamaması nedeniyle yeni gelen ve nispeten daha yumuşak olan dışkının alta kaçırılması,
✓Dışkının mesaneye bastırması nedeniyle idrar kaçırma,
✓Makatta kan gelmesi,
✓Sık görülen idrar yolu enfeksiyonları,
✓İştahsızlık,
✓Normalden farklı olan huysuz davranışlar.

 

Kabızlığın pek çok nedeni olabilir:

✓En sık karşılaştığımız tür olan basit kabızlık: anne sütü kesildiğinde yerine başlanan besinlere uyum sağlama aşamasında veya tuvalet eğitimi sırasında başlamaktadır.

✓Kabızlığa, kullanılmakta olan ilaçlar (demir ilaçları, idrar söktürücüler, bazı psikiyatri ilaçları) neden olabilir.

✓Kabızlık bazı önemli hastalıkların ilk habercisi de olabilir. Altta yatan nedenin belirlenmesi ve beslenme ve hayat tarzı değişiklikleri tedavi için ilk aşamadır. Çocuğun tuvalet alışkanlıklarının düzenlenmesi ve doktor önerilesiyle ilaç kullanımı sorunun giderilmesine yardımcı olur.

 

Bebeklerde kabızlık sebepleri

✓Anne sütü ile beslenme döneminde annenin kabız olması,
✓Katı gıdalara geçişler ve mama konsantrasyonunun değiştirilmesi ,
✓Anne sütünden inek sütüne geçişte çok fazla inek sütü tüketmek (1 yaş önce inek sütü verilmemelidir),
✓Diş çıkarma ve emekleme döneminde bebeğin yanlış beslenmesi,
✓Bebeklikte kullanılan demir ilaçları.

 

Çocuklarda kabızlık sebepleri

✓Posalı ve sulu yemekler yerine katı gıdalarla beslenmek,
✓Devamlı karbonhidratlı ve lifsiz gıdalar tüketme,
✓Yeterli su tüketmemek,
✓Fast-food ve abur cubur tüketimi,
✓Okul çağında tuvalete gitmemek ya da çizgi film/oyunu bırakmamak için erteleme,
✓Dışkı yaparken ağrı nedeniyle tuvalete gitmemeyi alışkanlık haline getirme,
✓Tiroid hormonunun az salgılanması (hipotriodi),
✓Kalın bağırsakta sinir sisteminin iyi gelişmemesi (ameliyat gereklidir),
✓Bağırsak genişliği, bağırsak yavaşlığı gibi doğuştan gelen sorunlar,
✓Anüsün olması gereken yerden daha aşağıda yerleşmesi nedeniyle oluşmuş anal fissür,
✓Makat darlığı,
✓Yeni bir kardeş, okula başlama, anne baba ayrılığı gibi durumlar,
✓Kullanılan ilaçlar varsa yan etkileri.

Daha ileri yaşlarda kolonoskopik incelemeye gerektirebilecek kalın bağırsak hastalıkları, polip, rektal hastalıklar, anal ve rektal fissürler kabızlığa neden olabilir.

 

Kabızlığa bağlı komplikasyonlar nelerdir?

Uzun süren ya da eksik tedavi edilen kabızlık sonucu anüs kenarında çatlak oluşur.

Daha sonraları anüs kenarlarında mor renkte damar genişlemeleri belirir. Eğer kabızlık tedavisiz kalırsa, bunlar daha ileri yaşlarda (ilk gençlik döneminde) hemorid (basur) halini alırlar.

Uzun süren olgularda giderek dışkılama mekanizması bozulacaktır. Bunu gaita kaçırma ve hatta gaitasını hiç tutamama gibi tedavisi son derece güç durumlar izleyebilir. Bu nedenle tedavi başlangıcında alınan iyi sonuçlara bakarak tedavi kesilmemeli, tekrarlamaması için sabırla ve dikkatle sürdürülmelidir.

 

Kabızlık nasıl tedavi edilir?

Tedavide özellikle kabızlık nedeni olduğunu iyi bildiğimiz besinler (muz elma ve havuç, kola, çay, aşırı tüketiliyorsa inek sütü) kabızlık geçene kadar diyetten uzaklaştırılmalıdır. Dolayısıyla bu besinleri bebeklere başlarken aşırıya kaçmamaya özen gösterilmesi yerinde olacaktır.

Çok miktarda inek sütü tüketen çocuklarda kabızlık ortaya çıkmasından bu besini tek başına sorumlu tutanlar da vardır. Kabızlığın derecesine göre gaita yumuşatıcı ilaçların da doktor kontrolünde kullanımı faydalı olacaktır. Eğer çatlak varsa tedavisi edilmeli ve çocuğun acı duymadan gaita yapması sağlanana kadar tedaviye devam edilmelidir.

Çocukta iyi bir tuvalet alışkanlığı sağlanabilmesi için şunlar önerilebilir. Ne zaman nerede geleceği belli olmayan dışkılama arzusu çoğunlukla en olmadık zamanları seçer ve ertelenir. Her erteleme kabızlığa bir adımdır. Her gün, özellikle bir öğünün (örneğin kahvaltının) peşinden gaita yapmaya alıştırılan çocukların tüm yaşantıları boyunca rahat ettikleri bildirilmektedir.

Gaita tutma becerisi çocuktan çocuğa büyük değişiklikler göstermekle birlikte genellikle 1-3 yaş arasında gerçekleşir. Bu eğitim sırasında çocuğa baskı yapılmamalı, yüreklendirmekle yetinmelidir. Asla ceza konusu olmamalı ve bunun normal bir vücut işlevi olduğu uygun bir dille anlatılmalıdır.

Kabızlık çocuklarda çeşitli sorunlara yol açabilir ve bu durumlarda cerrahi dahil farklı tedaviler uygulanabilir. Bu sorunlar, anal fissür, fistül gibi makatta çatlaklar, dışkı kaçırma veya hemoroid olabilir.

Beslenme alışkanlıklarının düzeltilmesi, sulu ve yumuşak gıdalarla beslenme, tuvalet eğitimi ve bazı ilaçlar kabızlığın ortadan kalkmasını sağlar.  Kabızlık uzun vadeli, sık sık tedaviye cevabın kontrol edildiği bir süreç gerektirir. Bu nedenle sabır ve düzenli takip önem taşır. Makat darlığı, makatta çatlak gibi durumlar oluşursa ciddiye almak gerekir.

 

Çocuğunuzun Yapması Gerekenler

✓Düzenli olarak spor yapmak, asansör yerine merdiven kullanmak, koşmak, yürümek,

✓Tuvalet hissi geldiğinde hemen tuvalete gitmek, acele etmeden bağırsaklarının tamamen boşalmasını beklemek,

✓Her gün bol bol su içmek,

✓Bol sebze ve meyve yemek,

✓Ekmek seviyorsa esmer ekmekleri tüketmek,

✓Müsli ve benzeri ürünleri seviyorsa bol sıvı ile birlikte tüketmek,

✓Fast food, kakao ve çikolatadan uzak durmak,

✓Lif içeriği az olan gıdalar bağırsakların çalışmasını da yavaşlatır.

✓İyi çiğnenmeden yutulan lokmalar bağırsakların çalışmasını zorlaştırır.

✓Bol su içilmediğinde bağırsağın içeriği de katılaşır.

✓Gün içinde yeterince hareket etmemek bağırsakların tembelleşmesine yol açar.

✓Oyuna ara vermek istemeyen çocuklar kakalarını tutuyor ve zamanla kabızlık gelişir.