Meningokok (Neisseria Meningitis)

Neisseria meningitidis’in neden olduğu meningokokal hastalık tüm dünyada çocuk ve genç erişkinlerin en önemli morbidite ve mortalite nedenlerinden biridir. En iyi tedavi koşullarında bile mortalite %10-15 arasında değişmektedir. Yaşayanların yaklaşık %20’sinde işitme kaybı, konvülziyon, mental retardasyon ve ekstremite kaybı gibi kalıcı sekeller gelişir.

Meningokok Nedir?
Meningokok hastalığı, Neisseria meningitidis bakterisinin neden olduğu, saatler içerisinde ölümle veya görme, işitme sorunları, beyin hasarı, karaciğer, böbrek yetmezliği ve uzuv kaybı ile sonuçlanabilen akut bakteriyel bir hastalıktır.

Bakteriyel menenjitin en sık rastlanan üç etkeninden Haemophilus influenzae tip b ve Streptococcus pneumoniae’ya karşı geliştirilen etkin aşıların uygulanması ile bu patojenlerin sıklığının azalmasından sonra N.meningitidis en önemli sebep haline gelmiştir.  

Meningokokal hastalık en sık koruyucu antikorların henüz oluşmadığı 3 ay-1 yaş arasındaki çocuklarda görülür. İkinci insidans artışı ise 15-17 yaş arası adolesanlarda saptanmaktadır. Hastalığa en sık yol açan bakteri serogrupları A, B, C, W ve Y olmakla birlikte, ülkelere ve yıllara göre değişkenlik göstermektedir. Ülkemizde en sık görülen B gurubudur.

Enfeksiyon; menenjit ve septisemi (kan zehirlenmesi) olarak görülebilir. Tipik hastalık bulguları ani başlangıçlı ateş, döküntü, baş ağrısı, ense sertliği, bilinç değişikliği, kas ağrısı, eklem ağrısı, bulantı ve kusma olabilir.

Nasıl Bulaşır?
Meningokok bakterisi sadece insan tarafından taşınır ve geçiş bu yolla gerçekleşir. İnsanlarda, bakteri boğaz ve/veya burunda taşınır. Taşıyıcılık yaşa göre değişmekle birlikte en sık ergenlerde görülür ve sigara içenlerde artmış taşıyıcılık oranları bildirilmektedir. Bakteri solunumdan yayılan damlacık yoluyla bulaşır. Düzenli, uzamış yakın temasla risk artar. Kuluçka süresi en sık 3-4 gün olarak bildirilmekle birlikte, 1 ile 10 gün arasında değişir. Bağışıklık sistemini baskılayan hastalıklar, bazı ilaç tedavileri, dalağın alınmış olması veya işlev görmemesi hastalık riskini arttırır. Ayrıca kalabalık yaşam ortamı (hac, askeriye, yurt), üst solunum yolunun viral enfeksiyonları ve meslek nedeniyle bakteriyle temas diğer risk faktörleri arasındadır.

Ülkemizde ruhsatlı Men ACWY aşıları:

Menactra (Sanofi Pasteur): 9 ay-23 ay arasındaki çocuklarda en az üç ay arayla 2 dozluk seri halinde uygulanır. 2-55 yaş arasındaki kişilerde ise tek doz olarak yapılır. 
Menveo (Glaxo Smith Kline):
2 aylıktan itibaren uygulanabilir.

2-6 aylık yaş aralığında başlandığında ilk 3 dozu en az 2 ay arayla ve dördüncü doz yaşamın ikinci yılında (12-16 aylık) olmak üzere toplam 4 doz uygulanır.

7-23 aylık yaş aralığında başlandığında ikinci doz yaşamın ikinci yılında ve ilk dozdan en az 3 ay sonra olacak şekilde toplam 2 doz uygulanır.

2 yaşından sonra başlandığında tek doz uygulanır.

Nimenrix (Pfizer):
6haftalık-6aylık yaş aralığında başlandığında ilk iki doz arasında en az 2 ay olmak üzere iki doz ve sonuncusu 12 aylıkken toplam 3 doz uygulanır.

6-12 aylık yaş aralığında başlandığında son doz ilk dozdan en az 2 ay aralık bırakılarak 12 aylıkken olmak üzere toplam 2 doz uygulanır.

1 yaşından büyüklere tek doz uygulanır.

Meningokok B (Men B) aşıları: Bexsero ve Trumenba markasıyla 2 adet MenB aşısı bulunmakla birlikte ülkemizde yalnızca Bexsero ruhsat alarak kullanıma girmiştir.

Bexsero (GSK) aşısı: MenB alt tipine karşı 4 antijen içerir.
2-5 aylık yaş aralığında başlandığında ilk iki doz arasında en az 1 ay zaman aralığı olarak iki doz ve 12-23 aylık arası son doz olmak üzere 3 doz uygulanır.

6-11 aylık yaş aralığında başlandığında iki doz arasında en az 2 ay olmak üzere iki doz ve yaşamın ikinci yılında ikinci dozdan en az 2 ay zaman aralığı olmak üzere son doz ile toplam 3 doz uygulanır.

12-23 aylık yaş aralığında başlandığında iki doz arasında en az 2 ay olmak üzere iki doz ve ikinci dozdan 12-23 ay sonra son doz ile toplam 3 doz uygulanır.

2-10 yaş aralığında başlandığında en az iki ay zaman aralığında olmak üzere toplam 2 doz uygulanır.

11 yaşından itibaren en az bir ay zaman aralığında olmak üzere toplam 2 doz uygulanır.

                       

Aşı, diğer MenACWY aşılarıyla veya diğer çocukluk çağı aşılarıyla aynı anda uygulanabilir. Aşıyla 2 yaş altı çocuklarda ateş görülmektedir. İngiltere ve Avustralya’da bu etki diğer aşılarla birlikte yapıldığında daha fazla görüldüğü için 2 yaş altında aşı yapılırken parasetamol (ateş düşürücü) kullanılması önerilmektedir.

Aşının Yan Etkileri Nelerdir?

Aşılanan kişilerin çoğunda ciddi yan etki ile karşılaşılmamaktadır.

MenACWY aşısına bağlı en sık ateş, baş ağrısı, 48-72 saat içerisinde geçen aşı yerinde kızarıklık bildirilmektedir. Menveo aşısının enjektör kapağı doğal kauçuk içermekle birlikte, lateks alerjisi olanlarda alternatif bir aşının kullanımı önerilir.

MenB aşısına bağlı >380C ateş tek başına yapıldığında %26-41 arasında görülürken, >390C ateş %4-8’inde görülmekte, diğer aşılarla birlikte yapıldığında >380C ateş %51-62’sinde, >390C ateş ise %10-15’inde görülmektedir. Aşıya bağlı huzursuzluk, yeme alışkanlığında değişme, ishal, döküntü, enjeksiyon yerinde kızarıklık, şişlik görülmekle birlikte İngiltere’de 3 milyon aşı uygulamasına bağlı ciddi yan etki ile karşılaşılmamıştır.