Rotavirüs
Rota virüsü enfeksiyonu ilk 4 -5 yaştaki çocuklarda akut başlangıçlı ishalin en sık görülen etkenlerindendir.
Nasıl Bulaşır?
Rota virüsler ishalin ortaya çıkmasından önceki günlerde de dışkıda bol miktarda bulunur. Bulaşma; dışkı ile kontamine (bulaşık) su ve gıdalarla olur. Özellikle kreş, bakımevleri ve çocuk hastanelerinde salgınlar görülebilir. Aile içi yayılım sıktır.
Hastalık en çok 4-5 yaş arası kreş, bakımevinde kalan çocukları etkilemektedir.
Belirtileri Nelerdir?
Başlıca belirtileri genellikle 48 saatten az süren kuluçka dönemini izleyen ateş, kusma ile başlar. Sık, sulu, özellikle çok kötü kokulu kansız ishal belirtilere eklenir. İshal 5 -7 gün sürebilir. Özellikle süt çocuklarında kusma, ishal nedeniyle sıvı kaybı gelişebilir. Bağışıklık sistemi yetersiz olan hastalarda hastalık daha uzun ve ağır seyir gösterir.
Tanısı Nasıl Konur?
Rotavirüs enfeksiyonunda hastalığın diğer patojenlere bağlı ishallerden klinik olarak ayrılması mümkün olmadığı için tanı mikrobiyolojik inceleme ile konabilir. Ancak vakalarda standart yaklaşım sıvı kaybının karşılanması ve destekleyici tedavi olduğu için ve tanı bu tedaviyi değiştirmeyeceği için mikrobiyolojik tanı çoğu durumda gerekli değildir. Ayrıca uzamış ishalli komplike vakalarda ve immün sistem yetmezliği olan konaklarda ayırıcı tanı için laboratuvar doğrulaması amacıyla test edilebilir. Tanı klinikte gereksiz antibiyotik tedavilerinin kullanımını da önlemektedir.
Rotavirüs ishalli çocukların dışkısı ile yüksek miktarlarda atıldığından tanı için dışkı örneği tercih edilir. Tanıda öncelikle başvurulan yöntemler antijenik yapıları saptamaya dayalı testlerdir.
Tedavisi Nasıldır?
Tedavide başlıca amaç; kusma, ishale bağlı ortaya çıkabilecek sıvı kaybının önlenmesidir. Beslenme devam ettirilmelidir, mümkünse sık aralarla azar azar beslenme yapılmalıdır. Az yağlı gıdalar tercih edilmeli, özellikle anne sütü ile beslenme kesilmemelidir. Hastalık belirtisi gösteren kişilerin derhal hekime başvurmaları gerekmektedir.
Korunma Yolları Nelerdir?
Genel hijyen önlemleri bulaşmayı azaltır. El yıkama, enfekte vakaların izolasyonu, hastanelerde hastane kaynaklı ishali önlemede yardımcıdır. Virüs yakınmaların ortaya çıkışından 10 -12 gün sonrasına kadar dışkı ile atılmaktadır.
Rota virüse karşı aşı uygulanmaktadır. İdeal aşılama 2. ay ile 3. ayda başlamalıdır.
Aşılama Şeması Nasıldır?
Ülkemizde ruhsatlı 2 adet Rotavirüs aşısı bulunmaktadır. Her iki aşı da (Rotarix ve Rotateq) güvenlidir ve rotavirus enfeksiyonuna karşı koruma sağlamaktadır. Her iki aşı da diğer aşılar ile aynı anda uygulanabilmektedir.
Rotateq aşısı rotavirus alt tiplerine karşı 5 antijen içerir. Toplam 3 doz olarak ağızdan uygulanmaktadır. İlk dozu bebek en erken 6 hafta en geç 14 hafta iken yapılmalı, son dozu bebek 24 haftasını doldurmadan uygulanmalıdır. Dozlar arasında en az 1 ay ara olmalıdır.
Rotarix aşısı rotavirus alt tiplerine karşı 1 antjien içerir, ancak diğer suşlara karşı da koruma sağlar. Toplam 2 doz olarak ağızdan uygulanmaktadır. İlk dozu bebek en erken 6 hafta en geç 14 hafta iken yapılmalı, son dozu bebek 24 haftasını doldurmadan uygulanmalıdır. Dozlar arasında en az 1 ay ara olmalıdır.
Aşının Yan Etkileri Nelerdir?
Rotavirus aşıları tüm dünyada güvenle uygulanmaktadır. Rotavirüs aşısı olmak rotavirüs hastalığını geçirmekten daha güvenlidir. Tüm aşılar gibi rotavirus aşıları nadiren alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Diğer gelişebilecek yan etkiler; %1-3 oranında geçici hafif kusma ve ishaldir.
Özel Durumlarda Aşılama
Rotavirüs ishali geçiren çocuklara da aşı yapılması önerilmektedir. Gerek farklı serotiplerin toplumda gözüküyor olması, gerekse de ilk atak ile sonraki ciddi enfeksiyonların önüne geçilemediği için aşı önerilmektedir.
Prematüre bebekler 6 haftalık olduklarında klinik olarak stabil iseler ve taburcu olacaklarsa veya olmuşlarsa aşılanabilirler.
İlk rotavirus aşısından sonra ciddi alerjik reaksiyon geçirmiş olan kişiler tekrar bu aşı ile aşılanamazlar.
Ciddi bağışıklık sistemi yetmezliği (ciddi kombine immun yetmezlik) olanlara rotavirus aşısı yapılmaz.
Barsak düğümlenmesi (intusepsiyon) geçirenler rotavirus aşısı ile aşılanamazlar.